Wpływ telefonu komórkowego na rozwój emocjonalny i psychiczny dzieci
Pamiętacie nasz artykuł Jak smartfon i tablet niszczą kręgosłupy naszych dzieci? Uważam, że warto zgłębić ten temat i spojrzeć na niego z nieco innej strony – jak smartfon i telefon wpływają na sferę emocjonalną i psychiczną naszych dzieci?
Smartfon dla dzieci, czyli początek zmian
Przychodzą rodzice nastolatków, dzieci w wieku szkolnym, ale również dzieci poniżej 2 roku życia, mówiąc, że ich dziecko wycofało się z życia społecznego, ma lęki oraz fobie, których wcześniej nie zaobserwowali. Słucham o tym, jak dziecko stało się nadpobudliwe albo dostało tików nerwowych. Rodzice często doszukują się winy w szkole, wśród rówieśników, czasami podejrzewają zaburzenia rozwojowe, jednak szybko okazuje się, że zgłaszają się do nas, ponieważ sami już sobie nie radzą z uzależnieniem dziecka.
W ostatnim czasie zgłosił się do mnie pewien zaniepokojony tata. Pewnego dnia, obserwując swojego 2-letniego syna na placu zabaw, zauważył, że jego dziecko prawdopodobnie nie rozwija się tak jak jego rówieśnicy. Swoje obawy upatrywał w tym, że chłopiec ma mocno ograniczony kontakt wzrokowy, nie mówi pełnymi zdaniami jak inne dzieci, a także że jest zagubiony i niechętny do zabawy w grupie. Rodzice podejrzewali, że dziecko ma zaburzenia ze spektrum autyzmu. Po przeprowadzonym wywiadzie oraz spotkaniu z chłopcem, na początku miałam podobne spostrzeżenia, jednakże objawy te momentami zanikały, co nie wskazywało na typowe zaburzenia ze spektrum autyzmu. Czy były to objawy uzależnienia od telefonu?
Przekazałam konkretne zalecenia rodzicom mojego małego pacjenta. Znalazła się wśród nich m.in. konieczność odstawienia smartfona, który, jak się później okazało, chłopczyk dostawał nawet na kilkadziesiąt minut do łóżeczka, aby samodzielnie zasnął. Rodzice zastosowali się do zaleceń i ponownie spotkaliśmy się w Kids Medic po kilku tygodniach. Jak się okazało, dziecko zaczęło być bardziej ciekawe świata, chętniej wychodziło na dwór, było spokojniejsze, a po pewnym czasie poprawie uległa nawet mowa. Niesamowite, prawda?
Rodzice tego 2-latka zareagowali w porę. Późniejsza reakcja mogłaby nieść ze sobą poważne skutki opóźnionego rozwoju dziecka.
W dzisiejszych czasach istnieje mnóstwo możliwości i sposobów na kreatywne spędzanie czasu z dzieckiem. Smartfon nie powinien być używany nawet na chwilę przez malutkie dzieci, ponieważ im dziecko młodsze, tym szybciej może się uzależnić.
Fonoholizm – co to takiego?
Nazwa fonoholizm weszła już na stałe do słownika potocznego. Jest to nic innego jak uzależnienie od smartfonów, które przybiera na sile i dotyka coraz młodsze osoby. Jest to przykład uzależnienia behawioralnego, które do tej pory było postrzegane jako zaburzenie behawioralne, czyli zaburzenie zachowania, jednak ostatnio odkryto, że może powodować również trwałe zmiany w mózgu.
Przeprowadzone niedawno badania wskazują, że mózg osoby dorosłej uzależnionej od telefonu nosi podobne uszkodzenia jak mózg osób uzależnionych od narkotyków. Brzmi poważnie, prawda? Dlatego warto obserwować nasze dzieci i reagować odpowiednio wcześnie. Czasy się zmieniły i do listy zagrożeń czyhających na nasze dzieci należy dodać uzależnienia od smartfonów i komputerów.
Uważam nawet, że pozycja ta powinna być w czołówce naszej rodzicielskiej listy „zła dzisiejszego świata”. Bo co z tego, że nauczymy dziecko przechodzić przez ulicę tak, aby nie wpadło pod koła samochodu, skoro po drugiej stronie ulicy wpadnie w sidła elektronicznego uzależnienia?
Jakie mogą być konsekwencje nadużywania smartfonów przez dzieci?
Smartfon został stworzony jako narzędzie przeznaczone dla osób dorosłych, jednak nadmierne korzystanie z niego może prowadzić do poważnych problemów! Kiedyś telefon służył jedynie do komunikowania się na odległość. Obecnie, choć nadal spełnia tę funkcję, przez dostęp do wielu innych aplikacji jest narzędziem naszej codziennej pracy.
Jeśli więc dziecko widzi i obserwuje nas – dorosłych, będących ciągle „pod telefonem” (bo musimy sprawdzić pocztę, odpisać koleżance, bo czytamy ważny artykuł – wymówek jest sporo, prawda?), to rośnie prawdopodobieństwo, że dziecko będzie odwzorowywało nasze zachowanie. Negatywne skutki uzależnienia mogą obejmować problemy fizyczne, psychiczne i społeczne, co jest szczególnie niebezpieczne dla rozwijających się dzieci.
Zastanówmy się zatem, czy sami nie nadużywamy korzystania z telefonu, jeżeli chcemy uchronić przed tym swoje dzieci. Im później nasze dzieci otrzymają swoje smartfony – tym lepiej. Nie trzeba chyba pisać, że smartfon dla niemowlaka powinien być całkowicie zabroniony!
Jakie niebezpieczeństwa niesie ze sobą używanie telefonu przez dzieci?
Umożliwiając dziecku oglądanie bajki na telefonie, aby cierpliwie wytrwało, np. w poczekalni do lekarza, gdy my musimy wypełnić stos dokumentów, nie wydaje się być szkodliwe. Warto jednak pamiętać, aby ten czas był jak najkrótszy i żeby kontrolować oglądane treści. Samodzielny dostęp do kanałów internetowych dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – to zdecydowanie zbyt wcześnie. Jakie treści można oglądać, jakie są dozwolone, a jakie kategorycznie zabronione – to materiał na oddzielny artykuł, bo to także jest bardzo obszerny temat.
Warto pamiętać, że oglądanie bajek, filmów na kanałach internetowych przez najmłodsze dzieci, szczególnie na smartfonie, oraz uzależnienie od kanałów internetowych przez starsze dzieci i uzależnienie od smartfona u młodzieży może powodować:
- 👉 opóźniony rozwój mowy,
- 👉 zaburzenia sfery społecznej,
- 👉 trudności w radzeniu sobie z emocjami,
- 👉 kłopot z samoregulacją,
- 👉 brak koncentracji uwagi,
- 👉 kłopoty z nauką nowych umiejętności,
- 👉 tiki nerwowe,
- 👉 depresję,
- 👉 zaburzenia lękowe,
- 👉 ataki paniki,
- 👉 …a nawet samobójstwa!
Dlatego, Drodzy Rodzice, obserwujcie uważnie, czy nawet nastoletnie już dzieci w prawidłowy sposób korzystają ze smartfonów. Czas Waszej reakcji ma ogromne znaczenie!
Jakie zachowania świadczą o tym, że dziecko może być uzależnione od telefonu?
Coraz więcej dzieci w wieku szkoły podstawowej posiada już swoje smartfony, ponieważ tak przyjęło się w naszej kulturze. Często uczniowie nieposiadający telefonu bywają społecznie wykluczane przez swoich rówieśników. Nie ma nic złego w posiadaniu „komórki”, jednak należy uczyć dzieci jej adekwatnego używania.
Zbyt wiele obrazów, kolorów, szybkie tempo zmieniających się kadrów, do tego dźwięk – to ogromne obciążenie układu nerwowego małych dzieci. Czasami widuję dzieci na spacerze w wózku ze smartfonem w dłoniach, słyszę też od pacjentów, że dziecko niespełna 2-letnie dostaje telefon do łóżeczka, aby zasypiało przy bajce! To ogromny błąd!
Jeśli dziecko za długo używa smartfona, będzie coraz bardziej zmęczone, zdekoncentrowane, niechętne do podejmowania działań, drażliwe, a po jakimś czasie będzie miało trudności z zasypianiem, odrabianiem prac domowych, wywiązywaniem się z obowiązków szkolnych i przedszkolnych.
Zachowanie dzieci uzależnionych od smartfona jest zaburzone w wielu aspektach. Uzależnienie to jest niezwykle podstępne i w miarę trwania – nasila się.
Dzieci, które są w początkowej fazie uzależnienia, zachowują się jak każde inne, zdrowe dzieci. Z czasem jednak zaczynają unikać kontaktu wzrokowego, rówieśników, wolą spędzać czas w swoim pokoju lub zamykają się w łazience, gdzie mają dostęp do telefonu. Swoje ulubione aktywności na świeżym powietrzu zamieniają na „buszowanie” po internecie. Dzieci mające dotychczas problemy z nauką zaczynają otrzymywać coraz gorsze oceny, a niekiedy nawet wagarować.
Aby skutecznie pokonać uzależnienie, ważne jest zrozumienie problemu, konsekwentne podejście do terapii oraz wsparcie ze strony bliskich, co zwiększa szanse na sukces.
Jak pomóc uzależnionemu dziecku? Poszukaj wsparcia!
Czy nie macie, Drodzy Rodzice, wrażenia, że my też już jesteśmy uzależnieni od telefonu? Zachęcam do obserwowania naszych dzieci i reakcji na to, jak korzystają z telefonu. Nie wahajcie się podjąć decyzji o odłożeniu telefonu przez swoje dziecko, aby mogło zdrowo się rozwijać!
Zaproponujcie im alternatywy – aktywności, które nie tylko oderwą ich od ekranów, ale także rozwiną ich kreatywność i zdolności interpersonalne. Sport, hobby, spotkania z przyjaciółmi, a nawet proste rodzinne spacery mogą być doskonałą okazją do spędzenia czasu razem i pokazania dzieciom, że istnieje fascynujący świat poza ekranem smartfona.
Pamiętajmy, że jako rodzice mamy ogromny wpływ na to, jakie nawyki kształtują nasze dzieci. Tylko my możemy uchronić je przed poważnymi konsekwencjami fonoholizmu. Jeśli potrzebujecie wsparcia w tym zakresie, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Дитячий лікар – miejsca, gdzie specjaliści z pasją i zaangażowaniem pomagają rodzicom i dzieciom radzić sobie z wyzwaniami współczesnego świata. Dowiedzcie się więcej o tym, jak skutecznie dbać o zdrowie psychiczne i emocjonalne Waszych dzieci oraz jak budować zdrowe nawyki, które przyniosą im korzyści na całe życie. Razem możemy stworzyć lepsze i zdrowsze środowisko dla naszych dzieci!
