Krzywa główka u niemowlaka to problem, z którym się borykasz? Plagiocefalia, zwana inaczej skośnogłowiem, jest najczęstszym rodzajem zniekształcenia głowy u niemowląt. Spłaszczenie to powstaje na skutek działania siły grawitacji na główkę, skręconą przeważnie w jedną stronę. Charakteryzuje się spłaszczeniem części czołowej po jednej stronie i części potylicznej po przeciwnej stronie. Często występuje również asymetria twarzoczaszki. Można ją rozpoznać po bardziej wystającym czole z jednej strony, jednym oku większym od drugiego, asymetrycznych policzkach lub przesunięciu szczęki. Bardzo często spłaszczenie głowy z jednej strony idzie w parze z pochyleniem głowy do przeciwnego ramienia.
Plagiocefalia może być:
- wrodzona – wynika z zaburzeń w procesie rozwoju czaszki dziecka w łonie matki. Często występuje z zespołami genetycznymi lub problemami zdrowotnymi w czasie ciąży.
- ułożeniowa – czyli nabyta w pierwszych tygodniach życia dziecka. Jest efektem długotrwałego nacisku na główkę dziecka po jednej stronie potylicy.
Plagiocefalia ułożeniowa ma najlepsze rokowania spośród wszystkich zniekształceń głowy. Kluczowy jest jednak czas wdrożenia terapii (детская физиотерапия) oraz zaangażowanie rodziców w proces terapeutyczny.
Skąd biorą się spłaszczenia głowy u dzieci? Jak można im zapobiegać i jak radzić sobie w przypadku istniejącego zniekształcenia? Na te pytania odpowiem w artykule – zapraszam do lektury!
Dlaczego i w jaki sposób główka dziecka się spłaszcza?
Plagiocefalia najczęściej rozwija się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Wynika to z dużej elastyczności szwów czaszkowych i miękkich kości czaszki. Aby głowa mogła przejść przez kanał rodny bez uszkodzeń, musi być elastyczna. Z czasem elastyczność ta zmniejsza się, lecz w pierwszych tygodniach życia głowa jest najbardziej podatna na odkształcenia.
Dziecko większość czasu spędza leżąc na plecach, poza chwilami na rękach rodziców. W takiej pozycji potylica znajduje się pod ciężarem głowy, co może prowadzić do jej spłaszczenia. Jeśli spłaszczenie dotyczy tylnej części głowy centralnie, mówimy o brachycefalii, natomiast gdy dotyczy jednej strony – o plagiocefalii. Jeśli główka jest spłaszczona po bokach, mamy do czynienia z dolichocefalią – wtedy potylica jest długa i wystająca do tyłu.
Ciekawostka! Niski poziom napięcia mięśniowego u niemowląt może sprzyjać zniekształceniom głowy.
Krzywa główka u niemowlaka – przyczyny
Ucisk na główkę niemowlaka może wystąpić zarówno w życiu płodowym, podczas porodu, jak i po narodzinach:
- W życiu płodowym: Najczęstsze przyczyny to małowodzie, duża masa dziecka, pozycja pośladkowa lub poprzeczna, ciąża mnoga, wcześniactwo, nietypowa budowa macicy, asymetryczna pozycja matki.
- Podczas porodu: Ryzyko deformacji zwiększa użycie kleszczy lub próżnociągu oraz przedłużający się poród.
- Po porodzie: Najczęściej spłaszczenie głowy dziecka występuje, gdy jest ono układane na jednym boku lub na plecach z głową obróconą w jedną stronę. Asymetrię może także powodować zbyt częste przebywanie w bujaczku oraz krótki czas leżenia na brzuszku.
- Kręcz szyi – często odpowiedzialny za ułożeniowe zniekształcenie głowy – to wrodzone lub nabyte skrócenie mięśni szyi i karku, objawiające się rotacją głowy w jedną stronę oraz pochyleniem w przeciwnym kierunku.
- Plagiocefalia może również wynikać z kraniosynostozy – przedwczesnego zarośnięcia szwów czaszkowych, co leczy się chirurgicznie.
Skutki plagiocefalii
Krzywa główka u niemowlaka to nie tylko problem estetyczny, ale także potencjalne przyczyny poważniejszych zaburzeń, takich jak:
- asymetria całego ciała,
- asymetria twarzy,
- wady zgryzu,
- skrzywienie kręgosłupa,
- zniekształcenia otworów czaszkowych powodujące ucisk na nerwy i naczynia krwionośne,
- zaburzenia rozwoju psychoruchowego.
Jak zapobiegać zniekształceniom główki?
Układanie dziecka na brzuchu: Należy kłaść dziecko kilka razy dziennie na brzuchu od pierwszych dni życia. Jeśli niemowlę nie lubi tej pozycji, można zacząć od układania go na klatce piersiowej rodzica.
Równomierne układanie główki: Dzieci najczęściej reagują na bodźce takie jak światło, dźwięk, czy twarz rodzica. Ważne jest, aby stymulować niemowlęta po obu stronach, co sprzyja równomiernemu rozwojowi ruchomości głowy.
Twarde podłoże: Mata piankowa na podłodze to świetne miejsce dla malucha, by ćwiczyć aktywne obracanie główki i stabilizację ciała.
Prawidłowa pielęgnacja niemowlaka: Należy nosić dziecko naprzemiennie na obu rękach, układać do snu i karmienia z główką na przemian z prawej i lewej strony, co zapobiega asymetrii.
Leczenie plagiocefalii
Pierwszym krokiem jest szczegółowe badanie i pomiar czaszki. Ocena symetrii wykonywana jest za pomocą kraniometru, co pozwala monitorować zniekształcenie głowy i skuteczność fizjoterapii niemowląt. Główne cele leczenia to uzyskanie symetrii głowy i ciała dziecka.
Terapia obejmuje ćwiczenia ruchowe i manualne, takie jak terapia tkanek miękkich, techniki powięziowe i czaszkowe. Wspomagająco można stosować specjalną poduszkę ortopedyczną, której użycie powinno być skonsultowane z fizjoterapeutą dziecięcym.
W przypadku poważnych zniekształceń pomocna jest terapia kaskowa. Dziecko nosi indywidualnie dopasowany kask przez 23 godziny na dobę przez około 3 miesiące. Jest to jednak kosztowna i wymagająca metoda, stosowana w ostateczności.
Najważniejsze działania zapobiegawcze to częste kładzenie niemowląt na brzuchu i dbanie o symetryczne układanie główki podczas snu. W razie wątpliwości lub dostrzeżenia asymetrii warto skonsultować się z fizjoterapeutą dziecięcym.
Odpowiednia diagnoza i plan działania są kluczowe w leczeniu. Nieleczona plagiocefalia może prowadzić do problemów, takich jak skoliozy, wady zgryzu czy opóźnienia rozwoju psychoruchowego.
Физиотерапевт
