Masz dosyć słuchania, że Twoje dziecko przejawia agresywne zachowania, takie jak bicie, popychanie, szczypanie czy gryzienie innych dzieci? A może agresję kieruje także w Twoim kierunku? Wszyscy oczekują, że podejmiesz działania, by zaradzić sytuacji. Tymczasem oczy dziecka spoglądają na Ciebie z nadzieją, że pomożesz mu zrozumieć i opanować emocje. Bo jedno jest pewne: dziecko nie chce się tak zachowywać, nie chce być „tym złym”. Agresja u dzieci, przyczyny i sposoby poradzenia sobie z problemem, to temat który weźmiemy pod lupę w tym artykule!
Najczęściej dziecko atakuje, bo nie wie, jak inaczej rozwiązać sytuację, i bardzo szybko żałuje swojego zachowania. Ma poczucie winy, wie, że Cię zawiodło i że postąpiło źle. Ofiarą jest nie tylko osoba zaatakowana, ale także agresor. Dziecko jest ofiarą swoich emocji, które w nim buzują i nad nim dominują. Jak wydostać się z tej matni? Jak pomóc swojemu dziecku?
Agresja w szkole i przedszkolu
Agresja wśród dzieci i młodzieży jest zjawiskiem, które budzi rosnące zaniepokojenie rodziców, nauczycieli oraz specjalistów zajmujących się edukacją i wychowaniem. Występuje zarówno w szkołach, jak i przedszkolach oraz żłobkach, a jej formy mogą obejmować przemoc fizyczną, werbalną, emocjonalną czy cyberprzemoc. Przyjrzyjmy się przyczynom agresji w placówkach edukacyjnych, jej skutkom oraz metodom przeciwdziałania.
Przyczyny agresji u dzieci
Czynniki społeczne i rodzinne:
Kinder wychowujące się w rodzinach, w których dominują konflikty, przemoc oder brak stabilności emocjonalnej, są bardziej narażone na rozwijanie agresywnych zachowań. Brak odpowiedniego wsparcia emocjonalnego, pozytywnych wzorców oraz brak zainteresowania ze strony rodziców mogą prowadzić do frustracji i agresji.
Wpływ rówieśników:
Grupa rówieśnicza ma ogromny wpływ na zachowanie dzieci. Agresywne postawy mogą być wzmacniane przez innych uczniów, którzy nagradzają takie zachowanie, lub przez uczestnictwo w grupach, w których przemoc jest akceptowana lub promowana.
Środki masowego przekazu:
Media, w tym gry komputerowe, filmy i programy telewizyjne, które promują przemoc, mogą wpływać na postrzeganie agresji przez dzieci jako normalnej lub akceptowalnej formy wyrażania emocji czy rozwiązywania konfliktów.
Problemy emocjonalne i psychologiczne:
Dzieci z problemami emocjonalnymi, takimi jak lęki, depresja czy zaburzenia behawioralne, są bardziej skłonne do wyrażania frustracji w sposób agresywny. Często nie potrafią skutecznie komunikować swoich uczuć, co może prowadzić do wybuchów złości u dzieci.
Środowisko szkolne i przedszkolne:
Atmosfera w szkole lub przedszkolu również może wpływać na poziom agresji. Brak jasnych zasad, niewłaściwe podejście nauczycieli do problemów uczniów, brak wsparcia emocjonalnego oraz zbyt duża liczba dzieci w grupach, to tylko niektóre z czynników sprzyjających pojawianiu się agresji u dzieci.
Jakie mogą być skutki agresji?
Agresja w szkole i przedszkolu może mieć poważne konsekwencje zarówno dla dzieci, które padają ofiarą agresji, jak i tych, które ją przejawiają.
Ofiary agresji często odczuwają lęk, stres, a w skrajnych przypadkach mogą doświadczać objawów traumy. Może to prowadzić do pogorszenia wyników w nauce, wycofania społecznego, a nawet depresji.
Sprawcy agresji mogą napotkać trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji. Ich zachowanie może eskalować i prowadzić do poważniejszych problemów w przyszłości, takich jak konflikty w życiu prywatnym oraz zawodowym, a także brak umiejętności dialogu. Cała społeczność szkolna lub przedszkolna cierpi z powodu poczucia braku bezpieczeństwa i zaufania, co może negatywnie wpływać na atmosferę edukacyjną i morale.
Jakie są sposoby radzenia sobie z agresją u dziecka?
Edukacja emocjonalna:
Wprowadzenie programów, które uczą dzieci rozpoznawania i wyrażania swoich emocji, radzenia sobie z frustracją oraz rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny.
Zajęcia mogą obejmować techniki relaksacyjne, ćwiczenia z zakresu empatii oraz Training sozialer Kompetenzen.
Współpraca z rodzicami:
Niezwykle ważne jest zaangażowanie rodziców w proces przeciwdziałania agresji. Organizowanie warsztatów, spotkań i konsultacji dla rodziców może pomóc im lepiej zrozumieć potrzeby emocjonalne swoich dzieci oraz nauczyć ich skutecznych strategii wychowawczych.
Dostosowanie środowiska szkolnego:
Zapewnienie bezpiecznego i wspierającego środowiska edukacyjnego poprzez jasne określenie zasad i procedur przeciwdziałania agresji. Szkoły i przedszkola powinny również zadbać o odpowiednią liczbę nauczycieli i opiekunów, aby skutecznie monitorować zachowanie dzieci. Zaangażowani i empatyczni nauczyciele we współpracy z rodzicami mają ogromną moc.
Interwencja specjalistyczna:
W niektórych przypadkach konieczna może być interwencja psychologa, pedagoga lub terapeuty. Terapia indywidualna lub grupowa może pomóc zarówno dzieciom pokrzywdzonym, jak i sprawcom agresji w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi i społecznymi. Nie bójmy się pomocy specjalistycznej – często daje ona dobre i szybkie efekty.
Dobrym rozwiązaniem są także zajęcia Treningu Zastępowania Agresji, gdzie w grupie bądź indywidualnie pracuje się nad zachowaniami agresywnymi. Prowadząc takie zajęcia, widzę, jak dzieci podczas nich ewoluują, a zajęcia te zyskują coraz większą popularność z racji swojej efektywności.
Agresja u dzieci – wielopłaszczyznowy problem
Agresja w szkołach i przedszkolach to problem złożony, wymagający zaangażowania wielu stron – od nauczycieli i rodziców, po samych uczniów i instytucje edukacyjne. Skuteczne strategie przeciwdziałania agresji powinny opierać się na edukacji emocjonalnej, współpracy z rodzicami, odpowiednim dostosowaniu środowiska szkolnego oraz wsparciu specjalistycznym. Dzięki temu możliwe jest stworzenie bezpiecznej i wspierającej placówki oświatowej, w której każde dziecko ma szansę na zdrowy rozwój i naukę.
Jednym ze skutecznych sposobów na edukację w zakresie emocji i agresji jest Aggressionsabbau-Training. Dziecko uczy się rozpoznawać i kontrolować własne emocje oraz zamieniać agresję na zachowania prospołeczne.
Najważniejszy jest Twój kontakt z dzieckiem
Twoje dziecko powinno czuć, że może Ci zaufać, że może Ci o wszystkim powiedzieć i że ma Twoje wsparcie. Musi jednak również znać granice, które Ty musisz mu wytyczyć. Twoje dziecko musi wiedzieć i rozumieć, dlaczego granice są ustalone w konkretnych miejscach, dlaczego nie można ich przekroczyć i jakie konsekwencje zostaną wyciągnięte, jeśli je przekroczy. Musi także wiedzieć, że nie uniknie konsekwencji, niezależnie od tego, jak bardzo błagalnie będzie na Ciebie patrzeć.
Każdą sytuację można rozwiązać z szacunkiem dla drugiej osoby. Jeśli dziecko nie wie jak, to Ty jesteś osobą, która pomoże mu znaleźć rozwiązanie. Tylko w ten sposób dasz dziecku ogromną moc – wyposażysz je w narzędzia, które pomogą mu radzić sobie z problemami, z którymi z pewnością zetknie się w życiu. Ucieknie przed nimi? Rozwiąże je przemocą? Czy może mądrym dialogiem? To w dużej mierze zależy od Ciebie i od tego, jaki przykład mu dasz.
Paulina Wisniewska
psycholog dziecięcy
Trener TUS , Trener TZA
